'Cổng địa ngục' rực lửa ở Turkmenistan

Hơn 50 năm trước, các nhà thám hiểm Liên Xô đã đến Turkmenistan để khoan tìm khí đốt và được cho là đã tạo ra hố khí Darvaza. Ngày nay, Darvaza là một hố khổng lồ, luôn rực lửa, được "săn đón" nhiều nhất tại quốc gia này.

Được biết đến với biệt danh "Cổng địa ngục" hay "Ánh sáng Karakum", ngọn lửa cháy mãi không dừng tại hố do khí mê tan thoát ra từ hàng chục lỗ thông hơi dọc theo mặt đất và thành hố tạo ra. Đứng quanh vành hố, du khách có thể cảm nhận được sức nóng dữ dội tỏa ra. Cảnh tượng trở nên đặc biệt ấn tượng vào ban đêm khi các ngọn lửa bùng cháy dưới bầu trời đầy sao.


Hố Darvaza trên bản đồ. Ảnh: Google Maps

Cổng địa ngục bao quanh bởi những cồn cát tại nơi xa xôi của sa mạc Karakum. Hố cũng là điểm dừng chân đầu tiên trong hầu hết mọi chuyến tham quan của du khách khi đến quốc gia Trung Á này.

Khi du khách bắt đầu đổ xô đến Darvaza, khu vực quanh đây không có dịch vụ hay tiện nghi nào. Mọi người phải mang theo đồ dùng cần thiết để nghỉ qua đêm. Ngày nay, nơi này cung cấp chỗ nghỉ bằng lều yurt (hình trụ, kiểu Mông Cổ) hoặc lều bạt. Với du khách không muốn đi bộ, bạn có thể thuê xe chở đến tận miệng hố, dịch vụ đồ ăn thức uống cũng sẵn có.

Miệng hố rộng khoảng 70 m, sâu 30 với các bức vách thẳng đứng, dốc xuống một bãi đá vụn dưới đáy. Chính quyền địa phương đã cho xây một hàng rào an toàn quanh miệng hố vào năm 2018 để ngăn khách đến quá gần hố sụt đang bốc cháy này.

"Tôi thấy nó khá đáng sợ, nơi này khá rùng rợn", nhà văn Ged Gillmore cho biết.

Theo các nhà khoa học, Cổng địa ngục sẽ không rực lửa mãi mãi. Chính phủ Turkmenistan nhiều lần đề cập đến khả năng bịt kín miếng hố. Những du khách đến thăm cổng địa ngục gần đây cũng nói rằng ngọn lửa đã nhỏ hơn nhiều so với trước đây.

"Tôi nghĩ nó chỉ còn bằng 40% so với mức tôi từng thấy hồi năm 2009", Dylan Lupin, du khách Anh cho biết.

Một hướng dẫn viên địa phương từng đến cổng địa ngục 40 lần cũng xác nhận và cho biết ngọn lửa ngày càng thấp hơn trong 7 năm trở lại. Anh nói miệng hố trước đây nhiều lửa hơn.


Trại Garagum, một trong 3 trại cung cấp chỗ ngủ cho du khách khi đến Cổng địa ngục. Ảnh: CNN

Nhưng điều này không làm giảm sức hấp dẫn của Cổng địa ngục. Nhiều người vẫn ấn tượng về khoảnh khắc bão cát trong sa mạc che phủ mọi thứ, ngoại trừ ngọn lửa vẫn cháy bập bùng từ hố.

Thời điểm hình thành Cổng địa ngục vẫn còn gây nhiều tranh cãi nên xung quanh nó luôn tồn tại nhiều bí mật và các lời đồn. Một trong những thông tin được nhiều người cho rằng đúng với thực tế nhất là hố được hình thành vào năm 1971 và bốc cháy ngay sau đó không lâu. Còn theo hai nhà địa chất học kỳ cựu tại Turkmenistan, hố được hình thành những năm 1960 và phải đến những năm 1980 nó mới bắt đầu bốc cháy.

Cách hố bốc cháy đến nay cũng là một bí mật. Nhiều người cho rằng các nhà khoa học đã thả xuống đó một quả lựu đạn. Số khác cho rằng các nhà thám hiểm Liên Xô chỉ ném xuống một que diêm.

Hố khí nằm cách thủ đô Ashgabat bốn tiếng lái xe về phía bắc. Đường đến Cổng địa ngục gồ ghề với hai làn xe và đầy cát. Những con lạc đà lang thang là cảnh tượng du khách nhìn thấy nhiều nhất trên đường.

Ngoài các cửa hàng tạp hóa ở Bokurdak và Erbent, hai ngôi làng hẻo lánh nằm dọc xa lộ, du khách sẽ không tìm thấy nơi nào để mua nhu yếu phẩm sau khi rời Ashgabat.


Cổng địa ngục nhìn vào ban đêm. Ảnh: Jack and Jill Travel

Trại Darwaza là lựa chọn nghỉ qua đêm cao cấp nhất trong ba trại cung cấp chỗ ngủ khi đến Cổng địa ngục. Nằm cách miệng hố khoảng năm phút đi bộ, trại có các lều yurt với giường và ghế, khu vực ăn uống và nhà vệ sinh ngoài trời.

Đối diện miệng hố là trại Garagum cung cấp các lều yurt với tấm lót sàn giống thảm truyền thống của người Turkmenistan, đèn chiếu sáng trong nhà chạy bằng năng lượng mặt trời. Các bữa tiệc nướng buổi tối được phục vụ ngoài trời.

Garagum nằm cách miệng hố khoảng 10 phút đi bộ và nằm gần một ngọn núi đá nhỏ, nơi du khách có thể ngắm nhìn toàn cảnh Cổng địa ngục. Theo Gillmore, đến Darvaza vào ban đêm "chắc chắn là tuyệt nhất", không có ánh sáng nào ở gần đó và thứ du khách nhìn thấy duy nhất là ngọn lửa bốc lên.

Cạnh hố Darvaza là hai hố khác, được hình thành cùng thời điểm với Cổng địa ngục. Chúng có kích thước bằng Darvaza nhưng không ngoạn mục bằng.

Năm 2022, tờ Neytralny Turkmenistan thuộc quyền quản lý của chính phủ đưa tin Tổng thống yêu cầu nội các tham khảo các nhà khoa học để tìm cách dập tắt ngọn lửa, đóng cửa địa điểm này đối với du khách. Một trong những lý do chính quyền muốn đóng cửa hố khí là lãng phí một nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá, ô nhiễm môi trường và các vấn đề liên quan đến sức khỏe người dân.

Tuy nhiên, đến nay, không có hành động cụ thể nào chứng minh chính phủ sẽ dập tắt ngọn lửa trong thời gian tới.

Một số người nói rằng chính phủ đã khoan một giếng thăm dò gần đó, giếng này đã hút một lượng lớn khí thoát ra qua hố khí, khiến ngọn lửa tại hố Darvaza giảm đáng kể.

"Đó chỉ là tin đồn", một hướng dẫn viên địa phương nói.

Người dân địa phương cũng bày tỏ lo lắng nếu Cổng địa ngục bị dập tắt sẽ ảnh hưởng đến ngành du lịch. Thu nhập và việc làm của người dân vì thế cũng mất theo.